Alles over ratten
Waar mensen zijn, zijn ratten. De rat is een cultuurvolger. Dat wil zeggen dat het beestje graag dichtbij de mens woont, omdat waar mensen zijn, daar is voedsel. Het is van groot belang om rattenpopulaties onder controle te houden, want ratten verspreiden ziektes en veroorzaken schade aan woningen, bedrijfspanden en voedselvoorraden. Wil je meer weten over ratten? Of ratten bestrijden noodzakelijk is en of je dat zelf kunt? Lees gauw verder!
Ratten bestrijden: is dat noodzakelijk?
Voorkomen is altijd beter dan genezen. Ratten voorkomen verdient dus ook de voorkeur boven ratten bestrijden. Maar als je eenmaal met een rattenplaag kampt, dan is bestrijden je enige keus. Niets doen is namelijk geen optie, want een rattenpopulatie wordt snel groter. Een koppeltje ratten kan binnen een jaar uitgroeien tot een populatie van wel 1000 beestjes.
Hoe kun je ratten voorkomen?
Ratten voorkomen in en rond je huis of bedrijfspand doe je in de eerste plaats door ervoor te zorgen dat de beestjes je terrein en/of pand niet kunnen betreden. Zorg er daarnaast voor dat ratten geen aanleiding vinden om je met een bezoek te vereren. Als ze zich namelijk thuis voelen, vooral doordat er voldoende voedsel te vinden valt, dan gaan ze uit zichzelf niet meer weg.
5 tips tegen ratten in huis
 |
Berg voedsel op in goed af te sluiten blikken of dozen. Niet in zacht plastic! |
 |
Sla afval op in daarvoor geschikte bakken. Laat op tijd afvoeren. |
 |
Dicht zoveel mogelijk naden en kieren in muren of vloeren. |
 |
Werp geen vogelvoer in de tuin, want hier komen ratten vaak op af. |
 |
Zijn er ratten aanwezig vanwege een rioolprobleem? Bel dan zo snel mogelijk een specialist om dit probleem op te lossen. |
5 tips tegen ratten in je bedrijf
| |
Inspecteer altijd alle binnenkomende goederen op ongedierte. |
| |
Staan er producten op pallets? Zet die dan niet tegen de muur, anders klimmen de ratten er zo op. |
| |
Voer regelmatig inspecties uit op alle producten die al opgeslagen staan. |
| |
Komen ratten binnen vanwege een defecte riolering? Schakel dan een specialist in om het rioolprobleem op te lossen. |
| |
Kom je (nog) ratten tegen? Schakel dan direct een professionele bestrijder in. |
Is zelf ratten bestrijden mogelijk?
Natuurlijk ben je niet blij als er ratten in je woning of bedrijf leven. Maar zelf ratten bestrijden is een heel moeilijke tot zelfs onmogelijke klus. Weliswaar kun je verschillende producten kopen tegen ratten, zoals rattengif of rattenvallen. Of zelfs apparaten met ultrasoon geluid. Met dit soort middelen kom je echter niet van een rattenplaag af.
Met doe-het-zelf middelen schakel je, als het meezit, een paar ratten uit, maar een rattenplaag los je er niet mee op. Een plaag die dus alleen maar groter wordt omdat de beestjes zich ondertussen vrolijk voortplanten. Een tweede probleem is dat ratten steeds resistenter worden tegen het gif dat verkrijgbaar is voor particulieren.
Kun je ratten levend vangen en elders uitzetten?
Je kunt ratten levend vangen met een speciale vangkooi voor ratten. Met lokaas lok je de rat de val in. Het is wel belangrijk dat je de rat zo snel mogelijk na het vangen uitzet in de vrije natuur, anders sterft het beestje in de kooi van de stress. Zet de rat op minimaal 1 kilometer van je huis uit, om te voorkomen dat het beestje terugkeert. Ratten leven namelijk in familieverband en de rat zal op zoek gaan naar zijn/haar familie. Ratten vangen en uitzetten, het is niet zo diervriendelijk als het lijkt.
Hoe kom je aan ratten?
Als je ratten ziet in en rond je huis en tuin, dan heb je waarschijnlijk te maken met de bruine rat, want die komt het meest voor in woningen. Zitten er ratten op hoge plekken die lastig bereikbaar zijn, dan betreft het vrijwel zeker de zwarte rat. Beide rattensoorten kunnen op verschillende manieren in woningen of bedrijfspanden terechtkomen:
Ratten leven in kolonies. Als een kolonie te groot wordt, ontstaat er een tekort aan voedsel en schuilplaatsen. Een deel van de rattenkolonie moet dan noodgedwongen verhuizen en komt zo mogelijk terecht in woningen of bedrijfspanden.
In de winter komen ratten moeilijk aan eten en warmte. Bij mensen valt er vaak genoeg te halen, dus de ratten zullen zeker niet aarzelen om ook in woningen of bedrijven op zoek te gaan naar wat ze nodig hebben.
Bruine ratten leven graag in het riool, maar als daar werkzaamheden worden uitgevoerd, moeten ze wel verhuizen. Ze komen dan in de meest nabije (en toegankelijke) panden terecht.
Het is een eng idee, maar als je een rioolprobleem hebt, dan komt er misschien wel een rat uit het toilet klimmen. Rioolproblemen moet je daarom altijd zo snel mogelijk verhelpen.
Ratten komen vooral af op voedsel, in of rondom je huis. Het maakt de beestjes niet uit wat er te vinden is, want ze eten alles: dierenvoer, granen, fruit, vlees, vis, groenten, knollen en bedorven voedselresten. En als ze flink honger hebben, vallen ze soms zelfs kippen, duiven of muizennesten aan.
Er worden veel exotische artikelen uit het buitenland naar Europa vervoerd. Helaas krijg je er in transportladingen soms ook gratis ratten bij. Die verspreiden zich dan snel verder.
Ontstaat er een rattenprobleem bij je buren, dan komen de ratten misschien ook in jouw woning of bedrijf terecht. Goed overleg met de buren is dan belangrijk om tot een goede oplossing te komen voor elke partij.
Is slechte hygiëne een oorzaak van ratten?
Door slechte hygiëne kun je absoluut ratten aantrekken. Ratten zijn namelijk eerder geneigd om naar bevuilde panden, tuinen en terreinen te ‘verhuizen’, aangezien daar vaak veel voedsel te vinden is. Opruimen is dus het devies. Zorg dat er niets te eten valt te vinden en dat er geen schuilplaatsen zijn voor de rattenfamilies. Dat geldt dus voor binnen én voor buiten. De stap van buiten naar binnen is immers snel gemaakt voor een rat. Ze hebben maar een klein gaatje nodig om ergens naar binnen te glippen.
Hoe komen ratten naar binnen?
Ratten komen binnen via gaten, kieren en scheuren in muren, vloeren of daken. Soms glippen ze zelfs door ventilatieroosters of kruipen ze onder hekken door. Een opening van twee centimeter volstaat al. Ratten kunnen ook via een katten- of hondenluik in een gebouw geraken. Dit klinkt bijna te simpel, maar het is wel mogelijk! En helaas is dit maar een kleine greep uit hun mogelijkheden. Want als ratten echt ergens naar binnen willen, vinden ze altijd wel een opening. Neem dus preventieve maatregelen!
Waar zitten de ratten in huis?
Bruine ratten maken nesten onder vloeren of tussen muren. Verlaten ze het nest om op zoek te gaan naar voedsel, dan kom je ze misschien ook tegen in kelders, keukens of woonkamers. En waar vind je zwarte ratten? Als die in een woning zitten, dan vind je ze vaak op zolder. Komen zwarte ratten voor op een boerderij, dan zitten ze vaak ook hoog op daken van stallen of opslagplaatsen. Komen ze in de stallen, bij het vee, dan is dat vooral omdat ze graag letterlijk een graantje willen meepikken van het voer.
Wat zijn sporen van ratten?
Als je denkt dat er bruine of zwarte ratten in je woning of bedrijf zitten, dan moet je op zoek gaan naar sporen. De meeste mensen treffen vaak eerst sporen aan en horen of zien daarna pas ratten lopen. Maar wat zijn sporen van ratten precies? Hier een kort overzicht:
- Je ziet in verschillende ruimtes uitwerpselen van ratten.
- Je ruikt rattenurine. Dit doet sterk denken aan de geur van ammoniak.
- Je ziet pootafdrukjes of sleepsporen van staarten op stoffige oppervlakken.
- Buiksmeer (een bruinachtig vetspoor) ligt op de vloer of langs muren en plinten.
- Je komt aangevreten voedsel en verpakkingen tegen.
- Je ziet knaagsporen op voorwerpen of meubels van hout of plastic.
- Je hoort krassende geluiden in muren of onder vloeren.
Rattenkeutels gevonden?
Als je rattenkeutels vindt, raak ze dan niet aan met je blote handen. In die keutels kunnen namelijk veel nare bacteriën en schimmels zitten. Wil je de uitwerpselen of de urine verwijderen? Trek dan eerst rubberen handschoenen aan en zet een mondkapje op. Het stof van opgedroogde keutels adem je namelijk in. Haal de keutels weg met een schepje en maak het oppervlak goed schoon met een heet sopje. Desinfecteer de plek na het schoonmaken en werp schoonmaakartikelen weg na gebruik om kruisbesmetting te voorkomen.
Welke ziektes dragen ratten over?
Wie onverhoopt in contact komt met ratten, moet goed uitkijken. Rattenbeten komen gelukkig niet vaak voor, maar als het wél gebeurt moet je zo snel mogelijk een arts raadplegen. Zeker als je rattenurine, speeksel of uitwerpselen aanraakt, kun je besmet raken en een ziekte oplopen. Zoals paratyphus of de ziekte van Weil. Desinfecteer je handen dus goed en vraag desnoods advies bij een arts. Bedenk ook dat ratten veeziektes verspreiden, zoals de varkenspest, de pseudovogelpest of de ziekte van Aujesky.
Wat voor schade richten ratten aan?
Zowel bruine als zwarte ratten hebben snelgroeiende tandjes. En om die tanden kort te houden, moeten ze voortdurend knagen. Ratten knagen aan alles wat ze maar tegenkomen. Denk aan voedsel, verpakkingen van voedsel, tapijten, vloeren, leidingen, kabels, meubels en isolatiematerialen. Omdat ze vaak hoog zitten, richten zwarte ratten zich ook op houten constructies, zoals balken. Zo blijven hun tandjes scherp. Daarnaast vervuilen alle ratten ruimtes met speeksel, urine en uitwerpselen. Lekker fris? Niet bepaald.
Zijn ratten gevaarlijk?
Ratten zijn om twee redenen gevaarlijk. Ze kunnen ernstige ziektes overbrengen en door hun geknaag een brand veroorzaken. Dat gebeurt als ze besluiten om snoeren en elektriciteitskabels door te knagen. Een brand die door ongewenste knaagdieren wordt veroorzaakt noemen we ook wel ‘knaagbrand’. Nee, daar word je niet bepaald vrolijk van. Zeker niet als zo’n brand midden in de nacht ontstaat, als jij met je hele gezin ligt te slapen. Of in een stal waarin honderden kippen, koeien of varkens verblijven.
Vallen ratten mensen aan?
Ratten vallen in principe geen mensen aan. Althans, niet zomaar. Want een rat is vaak banger voor de mens dan andersom. Wordt een rat door mensen in een hoek gedreven? Dan voelt het beestje zich natuurlijk bedreigd. Het kan ineens rechtop staan en loeihard gaan piepen. Een bijzonder snerpend geluid. Vervolgens kan het beestje je bijten, zeker als je het probeert te pakken.
Soorten ratten in Nederland
In Nederland komen grofweg vier soorten ratten voor. De eerste twee soorten, de bruine rat en de zwarte rat, zorgen soms voor overlast in woningen of bedrijven. De bruine rat komt in heel Nederland voor. De zwarte rat ook, maar in het zuiden van het land ervaren ze meer overlast van dit beestje dan boven de rivieren. Muskusratten en woelratten zorgen wel eens voor problemen in de vrije natuur, doordat ze bijvoorbeeld dijken en oevers ondergraven. De woelrat is eigenlijk geen echte rattensoort, maar een soort woelmuis.
Ratten herkennen
Ratten herkennen is op zich niet moeilijk. Het is wel wat lastiger om ze te onderscheiden van muizen. Eén belangrijke stelregel daarbij is: ratten zijn groter dan muizen en hebben kortere staarten. Dan zijn er nog verschillende soorten ratten. Hoe weet je met welke soort rat je te maken hebt? Hier staan beknopte omschrijvingen.
- Kleine donkere ogen
- Kleine behaarde oren
- Stompe snuit
- Grijsbruin van kleur
- 22 tot 30 cm lang
- Dikke, kale staart
- Grote kraalogen
- Grote oren
- Ietwat spitse snuit
- Blauwgrijs van kleur
- 14 tot 23 cm lang
- Lange staart
- Kleine, donkere ogen
- Kleine oren (diep in de vacht)
- Stompe snuit
- Bruin tot donkerbruin van kleur
- 25 tot 35 cm lang
- kale, lange, zwarte staart
- Kleine, donkere kraalogen
- Kleine oren (diep in de vacht)
- Stompe snuit
- Gedrongen bouw
- Grijsbruin tot donkerbruin van kleur
- 12 tot 23 cm lang
- Is een beschermde diersoort.
- Wordt ook wel ‘waterrat’ genoemd.
De muskusrat komt minder vaak voor dan bruine of zwarte ratten. De woelrat is bovendien geen rattensoort. Om deze redenen beschrijven we in dit artikel vooral bruine ratten en zwarte ratten. Ook omdat die de meeste overlast veroorzaken.
Hoe leven bruine ratten?
Bruine ratten komen voor in de vrije natuur, maar ze leven ook graag dicht op of in woningen, boerderijen, pakhuizen, winkels, fabrieken of vuilnisbelten. De bruine rat leeft doorgaans in een kleine groep, die aangevoerd wordt door een dominant mannetje. De hiërarchie in de groep bepaalt welke rat mag paren en zelfs mag eten. Bruine ratten zijn altijd op zoek naar voedsel en schuilplaatsen en dringen dan soms gebieden binnen waar ze helemaal niet gewenst zijn.
Hoe leven zwarte ratten?
Zwarte ratten komen oorspronkelijk uit de tropen, waar ze hoog in bomen leven. Om die reden zoeken de ratten altijd hoge gebouwen op in ons land. Ze leven in groepen van 20 tot 50 exemplaren, waarbij er altijd één mannetje aan het hoofd staat. Naarmate de familie groeit, wordt het leefgebied simpelweg vergroot. Vooral boeren hebben veel last van zwarte ratten, want die verstoppen zich in (hoge) stallen en ze eten van diervoeder.
Wanneer zijn ratten actief?
Ratten zijn vooral ‘s nachts actief en dat geldt voor zowel bruine als zwarte ratten. Ze komen tevoorschijn wanneer de zon ondergaat en verdwijnen weer als de zon opkomt. Wat doen ze in de tussentijd? Ze zoeken naar voedsel en naar (extra) materialen voor hun nesten. Ratten zijn vooral ‘s nachts actief omdat ze zich dan veiliger voelen en in alle rust 'hun werk' kunnen doen.
Ratten herkennen aan uitwerpselen
Een rat herkennen is ook mogelijk als je naar de keutels kijkt van het beestje. Onderstaande kenmerken helpen je hierbij. Bedenk ook dat de locatie van de keutels een belangrijke aanwijzing is voor het type rat. Keutels van bruine ratten vind je namelijk vaak in of rond woningen. Keutels van zwarte ratten komen vaak voor in of rond hoge(-re) gebouwen.
- De keutels zijn 2 cm lang en 0,5 cm dik.
- Recht van vorm, met wat afgestompte uiteinden.
- Overwegend bruin tot bruingrijs van kleur.
- 10 tot 20 mm lang.
- De keutels zijn ongeveer 1 cm lang en 3 mm dik.
- Banaanvormig, met spitse uiteinden.
- Meestal donkerbruin van kleur.
Zowel de bruine rat als de zwarte rat legt ongeveer 40 keutels per dag. Deze keutels liggen vaak dicht bij elkaar en zijn dus minder verspreid dan muizenkeutels.
Kunnen ratten zwemmen?
Bruine en zwarte ratten kunnen zwemmen, maar bruine ratten zijn er er iets beter in. Dat komt omdat ze meer van vochtige omgevingen houden dan zwarte ratten. Het is dan ook niet gek dat bruine ratten ook wel in rioleringen worden aangetroffen. In rioleringen is bovendien veel voedsel te vinden en het is er veilig.
Kunnen ratten klimmen?
Zowel bruine ratten als zwarte ratten kunnen goed klimmen. Zwarte ratten zijn er echter iets beter in, omdat ze van nature gewend zijn om in bomen te leven. Waarom zwarte ratten graag op hoge plekken leven? Ze zitten er veilig en het is er droog.
Wat eten ratten?
Wat vinden ratten lekker? Bruine ratten en zwarte ratten eten vrijwel alles, maar ze eten vooral producten die hen genoeg energie leveren. Vaak gaat dat om voedsel dat rijk is suikers, vetten en koolhydraten. Denk aan pindakaas, spek of graan- en meelproducten. De zwarte rat heeft bovendien een voorkeur voor groente en fruit, want daar kan het beest veel vocht uit halen. Vindt een rat iets te eten, dan eet hij of zij het niet altijd meteen op. Het voedsel kan ook eerst ergens worden opgeslagen.
Waarom knagen ratten?
Ratten knagen aan voedselverpakkingen om bij het voedsel te kunnen, dat klinkt logisch. Maar ze knagen ook aan kabels, plinten, meubels of wat zich er maar toe leent om hun tandjes op lengte te houden. Zouden ze dat niet doen, dan groeien de tanden door en worden ze zo lang dat ratten niet meer kunnen eten. Ze knagen dus ook om te kunnen overleven.
Hoe snel planten ratten zich voort?
Bruine of zwarte ratten planten zich in hoog tempo voort. Zo zijn jonge bruine ratten al vanaf drie maanden geslachtsrijp. De wijfjes laten zich doorlopend bevruchten en dat komt neer op pakweg vijftien worpen in het leven van een vrouwtjesrat. Per worp komen er zeven tot tien rittens (babyratjes) ter wereld. De bruine rat kan vier jaar oud worden, maar de meeste bruine ratten leven slechts een jaar.
Ook de zwarte rat wordt maximaal vier jaar oud, maar de gemiddelde levensduur bedraagt slechts een slordige anderhalf jaar voor exemplaren die in het wild leven. Net als bruine ratten zijn zwarte ratten binnen drie maanden na hun geboorte al geslachtsrijp. De wijfjes werpen in hun leven ongeveer zes keer. Elke worp is goed voor zes tot tien rittens.
Hoe ziet een rattennest eruit?
Een rattennest lijkt een beetje op een vogelnest, maar dan sterk afgeplat en niet heel strak vormgegeven. Ratten in het wild gebruiken bladeren en veren voor de bouw van een nest. Ratten die in een gebouw leven gebruiken wat ze maar kunnen vinden: papier, karton, rafels textiel of zelfs isolatiemateriaal. Een rattennest moet warm en comfortabel genoeg zijn voor de jonkies die er ter wereld komen.
Waar vind je rattennesten?
Leven bruine ratten in een gebouw, dan vind je hun nesten in holtes van je spouwmuur of vliering. Maar soms ook in de kelder, op zolder of in een opslagruimte. Gaat het om nesten van zwarte ratten, dan zitten die vooral tussen vloeren en op zolders.
En hoe zit het met nesten in de vrij natuur? Bruine ratten maken namelijk ook nesten in rioleringen, onder hooimijten of op vuilnisbelten. Vaak graven ze ook holenstelsels en dat doen zwarte ratten juist weer minder vaak, omdat die graag hoog leven. In de tropen maakt de zwarte rat zelfs nesten in bomen of in rotsspleten.
Hebben ratten natuurlijke vijanden?
In het wild vallen bruine of zwarte ratten ratten soms ten prooi aan vossen, marters of roofvogels. Komen de ratten in door mensen bewoonde gebieden terecht, dan worden ze ook wel aangevallen door katten en honden. En als laatste natuurlijke vijand moeten we de mens natuurlijk niet vergeten. Want als ratten ergens voor een plaag zorgen, wordt er vrijwel altijd een professionele bestrijder bij geroepen.
Houden ratten een winterslaap?
Ratten houden geen winterslaap. Ze blijven het hele jaar actief, maar ze hebben natuurlijk wel meer voedsel en warmte nodig in de winter. Ze vinden buiten minder voedsel en gaan dan op zoek. Er worden verkenners vooruit gestuurd en zodra die genoeg voedsel en een schuilplaats hebben gevonden, wordt de familie verwittigd en opgeroepen: 'komt allen!'
Hoe slim zijn ratten?
Ratten zijn erg slim. Ze leren snel. Dat weten we niet alleen van tamme ratten. Ratten in het wild zijn nog slimmer, want zij dienen voor zichzelf te zorgen om te overleven. Als een rat in een val terecht komt, dan kunnen andere ratten leren om vallen te vermijden. Bovendien hebben ratten een bijzonder goed geheugen en een sterk ontwikkeld reukvermogen. Vooral vanwege dit laatste worden ratten ook wel getraind door bepaalde instanties, zoals de politie, om opsporingen te verrichten.
Zijn ratten sociale dieren?
Ratten zijn zeer sociale dieren. Ze leven namelijk in kolonies of, anders gezegd, als familiegroep bij elkaar. Ze tolereren echter geen andere rattenfamilies in hun nabije omgeving. Komt dat wel voor, dan moeten de ratten soms vechten om een bepaalde schuilplaats of voedsel. Hoe de ratten met elkaar communiceren? Ze piepen, blazen, sissen of gillen, maar ze produceren ook ultrasone geluiden.
Professionele rattenbestrijding inschakelen
Bij een heftige rattenplaag zit er niets anders op dan een professionele rattenbestrijder te bellen. Die weet namelijk precies wat er moet gebeuren om ratten definitief uit een woning of bedrijf te krijgen. Bel je hem voor een afspraak, dan komt hij zo snel mogelijk langs voor een eerste inspectie. Hij onderzoekt dan om welke rattensoort het gaat en hoe ernstig de plaag is. Weet hij voldoende, dan legt hij een plan van aanpak voor. De aanpak kan echter per opdracht verschillen, afhankelijk van hoe hardnekkig de plaag is.
Hoe gaat een rattenbestrijder te werk?
De rattenbestrijder bestrijdt ratten met giftig lokaas of met klemmen. Soms worden deze twee middelen tegelijk ingezet. Werken met lokaas vereist soms wat testwerk, maar als het juiste lokmiddel is gevonden is het nog maar een kwestie van tijd voor alle ratten weg zijn. Daarnaast brengt de bestrijder wering aan tegen ratten. Dit is een heel belangrijke stap in de strijd tegen dit ongedierte. Want hoe meer gaten en kieren in een gebouw gedicht worden, hoe minder kans op een nieuwe rattenplaag.
Ratten bestrijden in mijn bedrijf
Heb je een eigen bedrijf en ervaar je overlast en schade door ratten? Mogelijk scharrelt de bruine rat met tientallen neefjes en nichtjes rond op je bedrijfsterrein. Of loert de zwarte rat met al zijn kompanen vanuit het dak van je opslagruimte naar je voedselvoorraden of grondstoffen voor voedselbereiding. Hebben ratten daar eenmaal aan geknabbeld of hebben ze er gepoept of geplast, dan kun je alles weggooien.
Als eigenaar van een bedrijf ben je wettelijk verplicht om een ongediertebestrijder in te schakelen als je met een ongedierteplaag te maken hebt. Je mag als ondernemer ratten dus niet zelf bestrijden.
Veelgestelde vragen over ratten
Maar ratten zijn ook slim. Ze weten altijd een omweg te vinden. Ratten kunnen in elk geval niet tegen professionele rattenvallen en professioneel rattengif. Deze worden ingezet door een gecertificeerde rattenbestrijder.
's Nachts gaan ze op strooptocht. Zie je een rat overdag, dan is de nood om voedsel hoog en mag je ervan uitgaan dat je met een flinke kolonie te maken hebt.
Deze weet hoe de beestjes denken en ook hoe hij ze het beste kan aanpakken. Bovendien heeft de professionele ongediertebestrijder de juiste materialen en middelen om de ratten met succes te kunnen bestrijden. Daar kunnen geen huis- tuin- en keukenmiddeltjes tegenop.
